Kabinet haalt opnieuw uit naar landbouw, met extreme NVWA-tarieven

Het kabinet voert op 1 januari aanstaande eenzijdig een lastenverzwaring van 30 miljoen euro voor de landbouwsector in. Op die dag wordt de bijdrage die boeren, tuinders, kwekers, vissers, verwerkende industrie en im- en exporteurs van landbouwgoederen aan de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) moeten betalen opgehoogd van 100 miljoen naar 130 miljoen euro per jaar. Deze lastenverzwaring van 30% komt bovenop de enorme inflatie waar de bedrijven in de landbouwsector nu al mee te maken hebben. Het inkomen van boeren, tuinders, vissers en andere ondernemers in de landbouw komt hierdoor verder onder druk te staan. En voedselprijzen zullen nog verder stijgen.

Strijd over tarieven

Er is al jarenlang strijd over de tarieven van de NVWA. In Europese regelgeving is vastgelegd welke kosten de overheid aan het bedrijfsleven mag doorberekenen. De ondernemers vinden dat de NVWA veel meer in rekening brengt dan toegestaan is. Hierover loopt momenteel een rechtszaak. In december van dit jaar zal het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) zich daarover buigen.

Om de tarieven van de NVWA transparant en acceptabel te maken zijn de overheid en de landbouwsector begin 2022 het Programma Herziening Kostprijs en Tarieven NVWA gestart. Halverwege de uitvoering van dit programma heeft de minister van Landbouw ineens nieuwe NVWA-tarieven aangekondigd. Daarmee wijkt hij af van het afgesproken Programma. De nieuwe tarieven zijn voor de landbouwsector zeker niet acceptabel.

Minister LNV drukt tarieven eenzijdig door

Minister Piet Adema van Landbouw maakt een forse uitglijder in een van zijn eerste brieven aan de Tweede Kamer (Tarieven 2023 NVWA, 11 november 2022). In de brief waarin hij de nieuwe NVWA-tarieven aankondigt, doet hij alsof er goed overleg met de landbouwsector heeft plaatsgevonden. En doet hij alsof hij grotendeels tegemoet komt aan de wensen van de landbouw. Dat is pertinent niet waar. De landbouwsector heeft zich hevig verzet tegen het eenzijdig invoeren van nieuwe NVWA-tarieven per 1 januari 2023.

De uitspraken van het CBB zouden meegenomen moeten worden in het bepalen van de nieuwe tarieven. Ook moeten er nog afspraken gemaakt worden over het waarborgen van de efficiency van de NVWA. De Europese regelgeving bepaalt dat de overheid haar lasten niet zonder meer kan doorschuiven naar ondernemingen. Afspraken over efficiencyprikkels zijn nog niet nagekomen. En de 30% kostenstijging is buitensporig hoog. Voor veel bedrijven betekent dit een verhoging van 30 tot 50% op de verschillende diensten die zij van de NVWA afnemen.

Het ministerie van LNV heeft alle bezwaren genegeerd en is gewoon doorgemarcheerd. Om de nieuwe tarieven door de Tweede Kamer te krijgen hebben de coalitiepartijen een deal gesloten, voordat minister Adema zijn brief naar de Kamer stuurde. Van de ‘nieuwe bestuurscultuur’ die premier Rutte beloofde is weinig meer over.

Vertrouwen naar nulpunt

Het vertrouwen van de landbouwsector in het ministerie van LNV en de NVWA is op dit moment tot het nulpunt gedaald. Vertegenwoordigers van de diverse sectorpartijen verwachten dat ondernemers massaal bezwaar gaan aantekenen tegen de NVWA-facturen, omdat getwijfeld wordt of deze voldoen aan de Europese regels. Sectorpartijen hopen nog steeds tot goede afspraken over efficiencyprikkels en inzicht in efficiëntie van de NVWA te komen, maar vrezen dat deze uiteindelijk ook via het (Europese) rechtssysteem afgedwongen moeten worden. Wellicht dat de Tweede Kamer de minister van LNV tot rede kan brengen, maar dan moeten minister en coalitiepartijen wel de achterkamertjes-afspraken durven loslaten.