Does en don’t – oormerken zeugen

Sinds januari 2019 zijn de ‘witte combimerken’ voor zeugen ingevoerd. Dit om invulling te geven aan het ingrepenbesluit; een varken mag van geboorte tot slachterij maximaal 2 ingrepen ter identificatie krijgen. Daarom zijn varkenshouders verplicht om zeugen bij toevoeging aan de zeugenstapel te merken met een erkend combimerk. Het combimerk is een gebruiksmerk en slachtblik in 1 voorzien van UBN nummer. Bij de afvoer van slachtzeugen met een combimerk is een slachtblik niet meer nodig en niet meer toegestaan. Indien dit toch gebeurt kunnen varkenshouders en transporteurs beboet worden door de NVWA. In de praktijk lijkt dit nog niet duidelijk te zijn en ziet men aan de slachtlijn allerlei verschillende variaties van oormerkidentificaties. Daarom hieronder de ‘does & dont’s’ m.b.t. tot oormerk identificatie zeugen.

Hieronder staan verschillende variaties weergegeven

1. Oudere zeug met eerder uitgevallen biggen-I&R merk, slachtblik en gebruiksmerk (foto 1) - correct
2. Zeugen met alleen slachtblik en gat van uitgeknipt biggen-I&R merk (foto 2) – niet correct
3. Zeugen met combimerk en biggen-I&R merk (foto 3) - correct
4. Zeugen met combimerk én slachtblik en gat van uitgeknipt biggen-I&R merk (foto 4) – niet correct
5. Zeugen met meerdere gebruiksmerken, slachtblik en biggen-I&R merk (foto 5) – niet correct
6. Zeugen met combimerk én slachtblik én biggen-I&R merk – niet correct (foto 5-1) 

Het is zeer duidelijk zichtbaar wanneer het ‘gele biggenmerk’ (I&R-oormerk) is uitgeknipt of in het verleden is uitgevallen. De NVWA gaat hier streng op controleren.

Stop met slachtblikken, doorontwikkeling RFID

In Nederland en Duitsland heeft men leren werken met de combimerken. Stop daarom met het gebruik van slachtblikken bij afvoer van de zeugen. Ook wanneer bijvoorbeeld de handelaar of transporteur hier om vraagt.

Ondertussen wordt het RFID (elektronisch) oormerk verder ontwikkeld en de brede invoering daarvan in de verschillende schakels van varkensketen.

Q&A

• Wie leveren de combimerken? Drie leveranciers (Schippers-Bladel, Hut en Merko) hebben dit merk in hun assortiment.
  • Het is door de leveranciers ook mogelijk om een erkenning te krijgen van RVO voor gebruiksmerken met een RFID chip.
  • Zeugenhouders kunnen in overleg met hun leverancier ook bedrijfskenmerken op de combimerken laten aanbrengen zoals volgnummers of management coderingen.
• Welk UBN moet waarop staan? Bij afvoer naar het slachthuis dient het UBN op het combimerk overeen te komen met het UBN waarop de zeug op dat moment aanwezig is.
• Wat moet ik doen bij verlies van het merk op het bedrijf? Bij verlies van het combimerk dient de houder van het dier een nieuw merk aan te brengen. De varkens voorzien van een combimerk mogen niet meer voorzien worden van een klopmerk. Door het inbrengen van het combimerk is het maximum van 2 identificatie ingrepen bereikt.
• Zijn er ook blanco, nieuwe oormerken mogelijk of moet er altijd een opeenvolgende range gebruikt worden? Blanco oormerken zijn er en hierop kan zelf een nummer worden aangebracht. Een opeenvolgende range gebruiken kan ook.
• Wanneer moet het combimerk worden ingebracht? Bij de inzet in het zeugenbedrijf of bij het verlaten naar het slachthuis? Dat kan de varkenshouder zelf bepalen. Er zijn in totaal maximaal 2 ingrepen per dier toegestaan, naast het reguliere biggen/I&R-merk nog maar één ander identificatiemerk in het oor aangebracht krijgen. De zeugenhouder heeft hierin de keus. Of hij brengt bij het toevoegen van een (opfok)gelt het combimerk in zodat hij hiervan voor zijn eigen bedrijfsmanagement ook gebruik van kan maken of hij wacht tot de zeug als slachtzeug van het bedrijf wordt afgevoerd. Bij afvoer naar de slacht mag geen slachtblik meer ingebracht worden bij zeugen die voorzien zijn van het combimerk. 
• Moet het mannelijk deel alleen wit zijn en bijvoorbeeld een vrouwelijk deel geel met een UHF code erin? Het mannelijke deel is wit, het vrouwelijke deel heeft een kleur naar eigen keuze. Het vrouwelijke deel van het combimerk kan worden voorzien van kleurcodes of van transponders die aansluiten bij het systeem van voerautomaten.
• Worden transponders van voerstations wel of niet onder de ingrepen gerekend? WEL Het is niet toegestaan om voor voerautomaten een extra (derde) oormerk in te brengen. Ook niet als dit voor afvoer naar de slacht wordt verwijderd en wordt vervangen door een combimerk of slachtmerk.
• Mocht een zeug dan naar het slachthuis gaan, dan haal ik de transponder eruit. Zodat ik deze opnieuw kan gebruiken. Blijft in dit geval het combimerk zitten of moet de transponder ook mee naar het slachthuis? Het combimerk moet in het dier blijven; dit is namelijk meteen een slachtblik. Ook hierbij geldt dat er maximaal 2 ingrepen per dier mogen plaatsvinden.
• In de huidige situatie heb ik in 20 jaar nog geen 150 nieuwe transponders gekocht. Wie gaat het verschil straks betalen? De veehouder zelf.
• Wordt er gehandhaafd op dit ingrepenbesluit? Ja en de nvwa heeft aangegeven in juni 2021 om hier streng op te gaan handhaven. Ze letten op het aantal en type oormerken. Ook of de biggen-I&R merk eruit is geknipt en vervangen is voor een slachtblik. Daarom gebruik geen slachtblikken meer.
• Wat zijn de regels bij de import van fokberen/gelten/zeugen? Deze krijgen vaak in het buitenland al meer identificatienummers dan in Nederland zijn toegestaan. Alle dieren die ingrepen gekregen hebben in het buitenland, hierop kan de overheid niet op handhaven, dit gebeurt buiten Nederland. Eigenlijk valt dus alle import hierbuiten, behalve de ingrepen in NL, dit mogen er maar 2 zijn.
• Waarom wordt deze regel ingevoerd in Nederland en niet in het buitenland? Alleen in Nederland is deze wetgeving ingesteld.