De afgelopen jaren is het antibioticumgebruik in de varkenssector met 61% gedaald. Daarnaast bevindt het grootste deel van alle varkensbedrijven (ongeveer 75%) zich al in het (groene) streefgebied van de Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa). Dit is bereikt door de gezamenlijke inspanning van varkenshouders, dierenartsen en voeradviseurs. Een resultaat waar we trots op zijn!

Ondanks alle inspanningen zijn er ook nog bedrijven die het niet lukt om in het groene gebied te komen en te blijven. Voor deze bedrijven komen Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV), dierenartsen en voeradviseurs nu met een gezamenlijk plan om hen te helpen naar het groene gebied te bewegen. Dit plan wordt vanaf 1 januari 2021 in de IKB’s opgenomen.

Veranderingen vanaf 1 januari 2021

Vanaf 1 januari 2021 schrijven de IKB’s rode bedrijven nog maar één keer per jaar aan, jaarlijks rond februari. Het antibioticumgebruik wordt berekend op basis van het voorgaande kalenderjaar. Vervolgens treedt het volgende stappenplan in werking:

1. Jaar rood: de varkenshouder maakt een aanvullend BGP met de bedrijfseigen dierenarts.

2. Jaar rood: de varkenshouder stelt een adviesteam samen; dit team bestaat tenminste uit een varkensdierenarts en een externe bedrijfsadviseur, bij voorkeur de voeradviseur. Het team komt drie keer in één jaar bij elkaar en rapporteert hierover.

3. Jaar rood: de varkenshouder stelt een expertteam samen; dit team bestaat naast de deelnemers van het adviesteam uit een onafhankelijke procesbegeleider. Het team komt drie keer in één jaar bij elkaar en rapporteert hierover.

4. Jaar rood: voor bedrijven die 4 jaar of langer in het rode gebied zitten, zal maatwerk per bedrijf geleverd worden, waarbij uiteindelijk schorsing van IKB tot de mogelijkheden behoort.

Het advies- en expertteam gaan samen met de varkenshouder aan de slag om het antibioticumgebruik naar het groene gebied te krijgen. Vóór 1 april dient het aanvullend BGP of het eerste verslag van het advies-/expertteam gereed te zijn.

LET OP:

Per 1 januari 2021 wordt het plan opgenomen in de IKB’s. Vanaf dat moment wordt begonnen met de eerste twee stappen van het bovenbeschreven plan. Bedrijven die op dat moment twee jaar achter elkaar rood zijn (2019 en 2020), stellen dus een adviesteam samen.

Vanaf 1 januari 2022 wordt stap 3 ook uitgevoerd en moeten bedrijven die drie jaar achter elkaar rood zijn (2019, 2020 en 2021) een expertteam samenstellen.

Route naar een lager antibioticumgebruik

Vragen en antwoorden over het antibioticagebruik in 2021

1. Waarom gaat het beleid voor rode bedrijven veranderen?

De afgelopen jaren is het antibioticumgebruik in de varkenssector met 61% gedaald. Daarnaast bevindt het grootste deel van alle varkensbedrijven (ongeveer 75%) zich al in het (groene) streefgebied van de SDa. Dit is een resultaat waar we trots op zijn. Ondanks alle inspanningen zijn er ook nog bedrijven die het niet lukt om in het groene gebied te komen en te blijven. Voor deze bedrijven komen POV, dierenartsen en voeradviseurs nu met een gezamenlijk plan om hen te helpen naar het groene gebied te bewegen. Dit plan wordt vanaf 1 januari 2021 in de IKB’s opgenomen. Op deze manier worden de groene bedrijven ‘met rust gelaten’ en krijgen rode bedrijven handvatten om aan de slag te gaan.

2. Wanneer gaan de veranderingen in?

Per 1 januari 2021 wordt het plan opgenomen in de IKB’s. Vanaf dat moment wordt begonnen met de eerste twee stappen van het bovenbeschreven plan. Bedrijven die op dat moment twee jaar achter elkaar rood zijn (2019 en 2020), stellen dus een adviesteam samen.

Vanaf 1 januari 2022 wordt stap 3 ook uitgevoerd en moeten bedrijven die drie jaar achter elkaar rood zijn (2019, 2020 en 2021) een expertteam samenstellen.

3. Hoe weet ik wat ik wat er van mij verwacht wordt?

De Certificerende Instelling van de IKB waaraan u deelneemt schrijft jaarlijks in februari de bedrijven aan die zich gedurende één of meerdere jaren in het rode gebied bevinden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in de diercategorieën zeugen/biggen, speenbiggen en vleesvarkens. In de brief wordt vermeld hoe lang de betreffende diercategorie zich al in het rode gebied bevindt en wat er van u verwacht wordt.

4. Wat verandert er niet?

Het bedrijfsbehandelplan en bedrijfsgezondheidsplan moeten nog steeds jaarlijks geüpdatet  worden met de bedrijfseigen dierenarts. Dit is een wettelijke verplichting voor alle bedrijven, ongeacht de hoogte van het antibioticumgebruik.

 5. Wat is een adviesteam?

Als een bedrijf voor één of meer diercategorieën gedurende twee achtereenvolgende jaren met het antibioticumgebruik in het rode gebied zit, stelt de varkenshouder een adviesteam samen. Het adviesteam bestaat ten minste uit een varkensdierenarts (bij voorkeur de bedrijfseigen dierenarts) en een externe bedrijfsadviseur (bij voorkeur de bedrijfseigen voeradviseur). Daarnaast mogen ook een klimaatdeskundige of andere bedrijfsadviseur deel uitmaken van het team. Varkenshouder en adviesteam gaan een jaar lang samenwerken om het antibioticumgebruik in het groene gebied te krijgen.

6. Wat is een expertteam?

Als een bedrijf voor één of meer diercategorieën gedurende drie achtereenvolgende jaren met het antibioticumgebruik in het rode gebied zit, stelt de varkenshouder een expertteam samen. Het expertteam bestaat ten minste uit de leden van het adviesteam en een onafhankelijke procesbegeleider. Dus: een varkensdierenarts, een externe bedrijfsadviseur en een onafhankelijke procesbegeleider. Deze procesbegeleider moet geregistreerd zijn in het register van de Vereniging Agrarisch Bedrijfsadviseurs (vab), met als werkveld varkenshouderij. Het register vindt u hier. Varkenshouder en expertteam gaan een jaar lang samenwerken om het antibioticumgebruik in het groene gebied te krijgen.

7. Wat zijn de taken van het advies- en expertteam?

Het advies- en expertteam komen minimaal 3x bij elkaar in het kalenderjaar dat de varkenshouder is aangeschreven. Van deze bijeenkomsten wordt een verslag gemaakt: het aanvullend BGP-actieniveau.

Het aanvullend BGP-actieniveau bevat minimaal:

- analy­­­se van het bedrijf, van de onderliggende oorzaken van het verhoogde antibioticumgebruik en de maatregelen die al zijn genomen (inclusief aanvullende BGP's);

- set extra maatregelen waarmee het bedrijf alsnog in het groene gebied kan komen;

- evaluatie van de opvolging/implementatie van de adviezen van het team;

- de data van minimaal twee vervolgafspraken van het team in het kalenderjaar.

Alle BGP’s-actieniveau worden ondertekend door de varkenshouder en alle leden van het advies-/expertteam.

8. Wat is een onafhankelijke procesbegeleider?

De onafhankelijke procesbegeleider hoeft zich niet met de inhoud van de adviezen bezig te houden, maar bewaakt het proces, zorgt voor structuur en gaat aan de slag met het versterken van de onderlinge samenwerking. Het is iemand met aantoonbare ervaring op het gebied van coaching/procesbegeleiding en heeft daarnaast kennis van de varkenssector. Hij/zij zorgt ervoor dat de oorzaken voor het hoge antibioticumgebruik in kaart worden gebracht, dat er SMART afspraken worden gemaakt tussen de varkenshouder, eventuele medewerkers en adviseurs en dat deze ook na worden gekomen. De procesbegeleider moet geregistreerd zijn in het register van de Vereniging Agrarisch Bedrijfsadviseurs (vab), met als werkveld varkenshouderij. Het register vindt u hier.

De POV zal samen met de betrokken ketenpartners een lijst samenstellen met geschikte procesbegeleiders. Deze lijst komt medio 2021 beschikbaar.

9. Wie stelt het advies- en expertteam samen?

De varkenshouder stelt zelf de teams samen, maar moet hierbij wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden worden beschreven in de antwoorden op vraag 5 en 6.

10. Hoe vindt de controle door de IKB’s plaats?

Dit hangt af van de termijn dat een bedrijf zich in het rode gebied bevindt.

1 Jaar rood: controle op aanwezigheid van het aanvullend bedrijfsgezondheidsplan vóór 1 april van het jaar van aanschrijven.

2 Jaar rood: controle op de samenstelling van een adviesteam dat aan de voorwaarden voldoet en de verslaglegging. Vóór 1 april van het jaar van aanschrijven moet de varkenshouder het adviesteam samengesteld hebben en moet het verslag van de eerste bijeenkomst gereed zijn (het aanvullend BGP-actieniveau). Het verslag moet ondertekend zijn door de varkenshouder en alle leden van het adviesteam. Daarnaast bevat het de datums van de vervolgafspraken van het adviesteam voor de volgende 2 bijeenkomsten in het kalenderjaar.

3 Jaar rood: controle op de samenstelling van een expertteam dat aan de voorwaarden voldoet en de verslaglegging. Vóór 1 april van het jaar van aanschrijven moet de varkenshouder het expertteam samengesteld hebben en moet het verslag van de eerste bijeenkomst gereed zijn (het aanvullend BGP-actieniveau). Er moet gebruik gemaakt worden van een procesbegeleider die is geregistreerd in het register van de Vereniging Agrarisch Bedrijfsadviseurs, met als werkveld varkenshouderij. Het verslag moet ondertekend zijn door de varkenshouder en alle leden van het expertteam. Daarnaast bevat het de datums van de vervolgafspraken van het expertteam voor de volgende 2 bijeenkomsten in het kalenderjaar.

4 Jaar rood: vóór 1 april van het jaar van aanschrijven:

- moet de varkenshouder drie bezoekverslagen van het expertteam (aanvullend BGP-actieniveau) van het voorgaande jaar overleggen, ondertekend door alle leden van het expertteam;

- moet een aanvullend BGP-actieniveau voor het opvolgende jaar met het expertteam zijn opgesteld.

Voor de exacte voorschriften en wijze van controleren, raadpleeg de website van IKB Varken/IKB Nederland Varkens of neem contact op met de certificerende instelling van de IKB waaraan u deelneemt:

IKB Varken: Website: www.ikbvarken.nl. Certificerende instelling: Kiwa VERIN: info@kiwaverin.nl of 088-998 4310

IKB Nederland Varkens: Website: www.ikbnederland.nl. Certificerende Instelling: Producert: info@producert.nl of 088-018 04 51

11. Hoe weet ik wat de dierdagdosering van mijn bedrijf is?

Via de antibioticumdatabank van uw IKB heeft u inzicht in het antibioticumgebruik op uw bedrijf. De dierdagdosering wordt berekend voor zeugen/biggen, speenbiggen en vleesvarkens.

De certificerende instelling van uw IKB schrijft ieder jaar rond februari alle bedrijven aan die zich minimaal één jaar in het rode gebied bevinden, inclusief de actie die er ondernomen moet worden.

12. Wat zijn de benchmarkwaarden?

In onderstaande tabel zijn de huidige en toekomstige benchmarkwaarden voor de verschillende diercategorieën weergegeven:

De geldende benchmarkwaarden zijn ook terug te vinden op de website van de Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa): www.autoriteitdiergeneesmiddelen.nl.